Tur Crop Management : Tur Pest Disease Management तूर पिकामध्ये सध्याच्या स्थितीमध्ये शेंगा पोखरणारी अळी, पिसारी पतंग, शेंगमाशी, पाने व फुले जाळी करणारी अळी या किडींचा, तर मर रोग, कोरडी मूळकुज, फायटोप्थोरा करपा रोग आणि वांझ रोगांचा प्रादुर्भाव फार दिसून येत आहे. वाढीच्या अवस्थेतील पिकांमध्ये या कीड-रोगांचा प्रादुर्भाव झाल्यामुळे मोठे नुकसान होत आहे. त्यामुळे प्रादुर्भाव ओळखून वेळीच उपाययोजनांचा अवलंब करायला हवा.(Tur Pest Disease Management )
कीड नियंत्रण ः
१) शेंगा पोखरणारी अळी ः
– या अळीला घाटे अळी असेही म्हणत असतात.
– ही बहुभक्षी कीड असून तूर पिकाशिवाय कापूस, हरभरा, सोयाबीन, मूग, वाटाणा, उडीद, मका, ज्वारी, टोमॅटो इ. पिकांवर उपजीविका करत असते.
– अळी सुरुवातीला कोवळी पाने खात असते.
– फुलोऱ्याच्या अवस्थेतील पिकामध्ये कळ्यांवर उपजीविका करत असते.
– शेंगा लागल्यावर अळी शेंगांना छिद्र करते आणि अर्धे शरीर बाहेर आणि अर्धे आत याप्रमाणे ठेवून अळी आतील दाणे खाते.
– अळी सुरुवातीला कळ्या आणि फुले खाते आणि त्यामुळे शेंगा लागण्याचे प्रमाण कमी होते.Tur Pest Disease Management
नियंत्रण ः
– तुरीसोबत ज्वारी, मका, बाजरी किंवा सोयाबीन या पिकांची आंतरपीक म्हणून लागवड करत असतात.
– बांधावरील पर्यायी पिके, जसे की कोळशी, रानभेंडी, पेटारी ही तणे वेळोवेळी काढून नष्ट करत राहावी.
– पूर्ण वाढ झालेल्या अळ्या वेचून नष्ट करण्यात याव्या.
– शेतात हेक्टरी ५० ते ७० पक्षिथांबे उभारावेत.
– पीक कळी अवस्थेत आल्यानंतर हेक्टरी ५-८ कामगंध सापळे लावावेत.
– तुरीच्या झाडाखाली पोती टाकून झाड हलवावे आणि पोत्यावर पडलेल्या अळ्या गोळा करून नष्ट कराव्यात.
– अळी लहान असताना एचएएनपीव्ही (लहान अवस्थेत) २ मिलि प्रमाणे सायंकाळी फवारणी करण्यात यावी.
२) पिसारी पतंग ः
– पावसाळा संपल्यावर प्रादुर्भाव वाढत असतो.
– अळ्या सुरुवातीला कळ्या, फुले व शेंगांना छिद्र पाडून दाणे खात असतात.
– पूर्ण वाढलेली अळी प्रथम शेंगेचा पृष्ठभाग खरवडून खाते आणि नंतर बाहेर राहून आतील दाण्यावर उपजीविका करत असते.
मिनी ट्रॅक्टर साठी ऑनलाईन अर्ज सुरू.. मिळणार 1 लाख 25 हजार रुपये अनुदान
व्यवस्थापन ः
– हेक्टरी ५० ते ६० पक्षिथांबे उभारण्यात यावे.
३) शेंगमाशी ः
– सुरुवातीला शेंगमाशीच्या प्रादुर्भावाचे कोणतेही लक्षण शेंगावर दिसत नाही आणि परंतु वाढ झालेली अळी कोषावस्थेत जाण्यापूर्वी शेंगेला छिद्र पाडते. त्या छिद्रातून मासी बाहेर पडते आणि तेव्हा नुकसानीचा प्रकार लक्षात येतो.
– अळी शेंगामध्ये प्रवेश करून अर्धवट दाणे खाते असती तसेच दाण्यावर नागमोडी खाचा तयार होतात. त्यामुळे दाण्यावर बुरशीची वाढ होऊन दाणे कुजत असतात.Tur Pest Disease Management
४) पाने व फुले जाळी करणारी अळी ः
– अळी पाने, फुले, कळ्या व शेंगा यांचा एकत्र गुच्छ करून त्यात लपून उदरनिर्वाह करत असते.
– कोवळे शेंडे, पाने एकमेकांना चिकटल्याने खोडाची वाढ खुंटत असते.
– अळी पानांची गुंडाळी करून पाने पोखरते आणि त्यामुळे पानांची अन्ननिर्मिती करण्यात अडथळा येतो.
कीड व्यवस्थापन ः
शेंगा पोखरणारी अळी, पिसारी पतंग, शेंगमाशी, पाने व फुले जाळी
करणारी अळी या किडींच्या नियंत्रणासाठी,
(फवारणी ः प्रति १० लिटर पाणी)(हाय व्हॉल्यूम पंपासाठी)
– निंबोळी अर्क (५ टक्के) किंवा
– ॲझाडिरेक्टीन (३०० पीपीएम) ५० मिलि किंवा
– इमामेक्टीन बेन्झोएट (५ एसजी) ४.४ मिलि किंवा
क्लोरॲन्ट्रानिलीप्रोल (१८.५ टक्के एससी) २ ते ३ मिलि
(लेबलक्लेम आहेत.)
रोग नियंत्रण ः
१) मर रोग ः
– फ्युजॅरिअम ऑक्झिस्पोरम फॉरमा स्पेसीज उडम या बुरशीमुळे होत असतो.
– पिकाच्या मुळातील जल नलिका रोगाच्या प्रादुर्भावामुळे तपकिरी काळसर पडत असते.
– पाने पिवळसर पडून झाड वाळत असते.
– रोप तसेच फुलोरा ते शेंगा पक्व होण्याच्या अवस्थेत प्रादुर्भाव दिसून येत असतो.
२) कोरडी मूळकुज ः
– हा रोग रायझोक्टोनिया बटाटीकोला किंवा मायक्रोफोमीना या बुरशीमुळे होत असतो.
– अनियमित पाऊस, अवर्षण तसेच दिवसाचे तापमान ३० अंश सेल्सिअसपेक्षा जास्त राहिल्यास रोगाचा प्रादुर्भाव वाढल्याचे दिसून येत असतो.
– मुळे कोरडी व शुष्क होऊन कुजतात. परिणामी, मूळ कुजून झाड वाळत असते.
– प्रादुर्भावग्रस्त झाड उपटण्याचा प्रयत्न केल्यास, मुळे जमिनीत तशीच राहून वरील भाग हातात येत असतो.
व्यवस्थापन ः
मर रोग आणि कोरडी मूळकुज रोगाच्या व्यवस्थापनासाठी
– पिकांची फेरपालट करण्यात यावी.
– लागवडीसाठी रोगप्रतिकारक वाणांची निवड करण्यात यावीTur Pest Disease Management
– रोगाची लक्षणे दिसताच,
ट्रायकोडर्मा २० ग्रॅम किंवा
बायोमिक्स (विद्यापीठ निर्मित उत्पादन) २० ग्रॅम किंवा
प्रति लिटर पाणी याप्रमाणे आळवणी करावी.
२) फायटोप्थोरा करपा रोग ः
– रोप अवस्थेत प्रादुर्भाव झाल्यास पाने व देठ करपत असतात.
– शाखीय वाढीच्या अवस्थेत उशिरा येणाऱ्या फायटोप्थोरा ब्लाइटमुळे खोडावर लंबगोलाकार टोकाकडे निमुळते झालेले राखेरी चट्टे पडत असतात.
– नंतर त्या जागी खात पडून खोडाचा भाग फुगत असतो.
– फांद्या व खोडावर प्रादुर्भाव झाल्यास, डिंकासारखा चिकट पदार्थ स्रवत असतो.
– खोड फांद्या तपकिरी होऊन करपत असतात.
व्यवस्थापन (आळवणी ः प्रतिलिटर पाणी)
– ट्रायकोडर्मा २० ग्रॅम किंवा
– बायोमिक्स (विद्यापीठ निर्मित उत्पादन) २० ग्रॅम किंवा
मेटीराम (५५ टक्के) अधिक पायरॅक्लोस्ट्रॉबीन (५ टक्के) (संयुक्त बुरशीनाशक) २ ग्रॅम
३) वांझ रोग ः
– हा विषाणूजन्य रोग पीजन पी स्टरीलिटी मोझॅक या विषाणूमुळे होत असतो.
– रोगाचा प्रसार एरिओफाइड माइट या कोळी किडीमुळे होत असतो.
– पानांवर गोलाकार पिवळे ठिपके, पिवळसर हिरवट चट्टे पडत असतात.
– झाडाची वाढ खुंटते.
– रोगग्रस्त झाडांना फुले व फळे लागत नसतात.
व्यवस्थापन ः
– रोगग्रस्त झाडे उपटून नष्ट करण्यात यावी.
– गंधक २ ग्रॅम प्रति लिटर पाणी याप्रमाणे फवारणी करण्यात यावी.Tur Pest Disease Management