बटाटा(potato)पिकाची लागवड पुणे, सातारा, नाशिक, अहमदनगर, बीड, औरंगाबाद आणि नागपूर बहुदा या जिल्ह्यात प्रामुख्याने केली जाते. बटाट्यामध्ये प्रथिने, चुना, फाँस्फरस या सारखी खनिजे, ब आणि क जीवनसत्वे भरपूर प्रमाणात आढळत असतात. बटाट्याचा(potato) उपयोग खाद्य पदार्थाशिवाय अनेक उद्योगधंद्यात मोठ्या प्रमाणात होत असतो.
बटाट्यासाठी हवामान कसे असावे!
बटाटा(potato) हे थंड हवामानातील पिक असते . या पिकास सरासरी १६ ते २२ सेल्सिअस तापमान लागते. पिकाच्या सुरवातीच्या काळात २४ सेल्सिअस पोषक असून बटाटे पोसण्याच्या काळात २० सेल्सिअस तापमान अनुकूल होत असते. बटाटे(potato) लागवडीच्या वेळी उष्ण हवामान व बटाटे पोसण्याचे वेळी थंड हवामान या पिकास पोषक वातावरण असते.
जमीन कशी असावी!
मध्यम ते हलक्या गाळाच्या जमिनीत बटाट्याची(potato) लागवड चांगल्या पद्धतीने रीतीने करता येते. जमीन कसदार भुसभुशीत व उत्तम निचऱ्याची मुरमाठी असावी. जमिनीचा सामू ७ ते ८ च्या दरम्यान असावा.
पूर्वमशागत कशी करावी!
जमीन नांगरानी २० ते २८ सेंमी नांगरावी. १ ते दीड महिनाभर जमिनीस उन्हाची ताप द्यावी. पुन्हा १ आडवी नांगरणी करावी, ढेकळे फोडण्यासाठी व जमीन समपातळीत आणण्यासाठी कुळवाच्या दोन तीन पाळ्या देऊन जमीन भुसभुशीत करावी, जमिनीत हेक्टरी ६० गाड्या चांगले कुजलेले शेणखत पसरावे.
लागवडीचा हंगाम कोणता असावा!
बटाट्याची(potato) लागवड खरीप हंगामात पावसाळ्याच्या सुरुवातीला जून, जुलै महिन्यात करतात व रब्बी हंगामात ऑक्टोंबर, नोव्हेंबर महिन्यात करतात.
वाण कोणता असावा!
कुफरी लवकर – ही ७० ते ८० दिवसात तयार होणारी जात असून खरीप व रब्बी हंगामात घेतली जाते. या जातीचे बटाटे पांढरे शुभ्र आकर्षक जड मोठे असतात. या जातीचा बटाटा(potato) साठवणुकीत चांगला टिकत असतो. हेक्टरी उत्पादन २१० ते २६० क्विंटल असते.
कुफरी चंद्रमुखी ही जात ८५ ते १०० दिवसात तयार होते. या जातीचे बटाटे(potato) लांबट गोल व फिकट पांढरे असते. साठवणुकीस ही जात उत्तम प्रकारची आहे. हेक्टरी उत्पादन २५० -२८० क्विंटल पर्यंत मिळते.
कुफरी सिंदुरी – ही जात १२५ ते १४० दिवसात तयार होते. या जातीचा रंग फिकट तांबडा असून बटाटे मध्यम व गोल आकारचे असते. ही जात साठवणुकीस उत्तम टिकत आहे. हेक्टरी उत्पादन ३००-३४० क्विंटल पर्यंत मिळते.
या शिवाय कुफरी बादशाह,कुफरी कुबेर, कुफरी ज्योती, अलंकार, कुफरी चमत्कार इतर या वान / जाती देखील लागवडीस योग्य आहेत.
बियाणाचे प्रमाण कसे असावे!
बियाणे उत्तम दर्जाचे असावे, हेक्टरी १५ ते २२ क्विंटल बियाणे लागवडीस पुरेसे असते. लागवडीपूर्वी बियाणे कॅप्टन ३० ग्रॅम आणि बविस्टोन १० ग्रॅम १० लिटर पाण्यात १० मिनिटे बुडवून व नंतर लागवडीसाठी वापरावी.
लागवड कशी करावी!
सरासरी बेण्याचे वजन जास्तीत जास्त २५ ते ३२ ग्रॅम असावे. बेण्याचा आकार म्ध्याम असून बटाट्याचे(potato) आकारमानानुसार दोन ओळीतील अंतर ४५ ते ६० सेंमी आणि दोन बियांमधील अंतर १५ ते २० सेंमी ठेवणे गरजेचे आहे. ट्रँक्टरच्या सह्हायाने सरी वरंबापद्धतीने लागवड करावयाची आहे.
खते व पाणी व्यवस्थापन कसे असावे!
बटाटा(potato) पिकास लागवडीपूर्वीहेक्टरी ११० किलो नत्र, ६० किलो पालाशाची आवश्यकता असते. लागवडीनंतर १ महिन्याने ५५ किलो प्रती हेक्टर नत्र खताची दुसरी मात्रा द्यावी. बटाट्याची मुळे जमिनीत वरच्या थरात वाढत असल्यामुळे या पिकास पाण्याच्या पातळीच्या वेळेस कमी पाणी दिले तरी चालते. लागवडीनंतर पहिले पाणी हलके कमी द्यावे. जमिनीला लगतच्या फांद्या वाढून त्यांची टोके फुगीर होऊ लागल्यावर व बटाटा(potato) पोसण्याच्यावेळेस ६ ते ८ दिवसांच्या अंतराने पाणी देतात. पिकाची वाढ पूर्ण झाल्यावर पाण्याच्यापाळ्या कमी कमी कराव्यात.
हे हि वाचा :कलिंगड, टरबूज, खरबूजाच्या उत्पादनातुन शेतकरी बंधूंनो व्हा मालामाल
आंतर मशागत म्हणजे काय ?
बटाट्यच्या(potato) आंतरमाशागतीत तण/गवत काढणे व खुरपणी या बरोबर भर देणे हे महत्वाचे काम आहे. ३-४ वेळा खुरपणी करून जमीन भुशभूशित ठेवावी. खताचा दुसरा हप्ता देताना झाडांना मातीचा भर घालावी.
रोग व कीड संमंधी जागृती!
करपा पानवर काळे ठिपके पडून पाने गळतात, बटाट्यावर खोलगट चट्टे पडत असतात.
उपाय डायथेनएम ३५ ग्रॅम १० लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी.
मर मोठी झाडे पिवळी व मलूल दिसत असतात. बुंध्याजवळ जमिनीलगतच्या भागावर बुरशीची वाढ झालेली दिसून येते. पिकांची फरपालट आणि नियमित पाण्याच्या पाळ्या देऊन रोग आटोक्यात आणता येतात. जमिनीत नँप्थलीन किंवा फॉरमँलिन(१:५०) मिसळून दिल्यास रोगाचे बीज मरन पावते.
चारकोल राँट किंवा खोक्या रोग
या रोगाचा प्रसार जमिनीच्या आतून होतो. जमिनीचे तापमान ३२-३४ सेल्सिअस पेक्षाअधिक असल्यास ते रोगजतूना पोषक ठरते. या रोगामुळे साठवणीतील बटाटे(potato) नासतात. जमिनीचे तापमान ३२ सेल्सिअस च्या वर चढण्यापूर्वी बटाट्याची काढणी करावी किंवा पाणी देऊन जमिनीचे तापमान कमी करावे.
कीड लागलेली कशी ओळखावी!
- देठ कुडतरणारी अळी राखी रंगाची अळी असून रात्रीचे वेळी खोडाजवळील भाग कुरतडताना आढळते. पाने व कोवळे देठ खात असतात.
- त्यावरचा उपाय / या किडीच्या बंदोबस्तासाठी क्लोरेड एम ५ % पावडर हेक्टरी ५५ किलो जमिनीवर सायंकाळी धुराळावी.
मावा व तुडतुडे – या किडीत पानातील अन्नरस शोषून घेतात व त्यामुळे पाने पिवळी पडत असतात.
उपाय कोणते/ लागवडीनंतर १५-१८ दिवसांनी मिथिल डिमेटाँन १० मिली १० लिटर पाण्यात मिसळून किंवा फाँस्फोमिडाँन ८५ डब्लू एमसी १० मिलि १० लिटर पाण्यात फावरावे.
बटाट्यावरील(potato) पंतग म्हणजे काय
हि किड बटाट्याचे(potato) अतोनात नुकसान करत असते. परंतु नुकसान हे साठवणुकीच्या काळात दिसून येत येते. या किडीच्या आळया पानात देठात व खोडात शिरून पोखरत असतात. आळया बटाट्यात शिरून आतील भाग पोखरून खाते.
यावर उपाय कोणता,,, या किडीच्या बंदोब्स्तासाठी कार्बारील ५० डब्लू.पी. १.५ किलो ८०० पाण्यात मिसळून फावरावे.
काढणी व उत्पादन प्रक्रीया कशी
सर्व सुधारित तंत्राचा उपयोग करून बटाट्याचे पिक घेतल्यास लवकर तयार होणार्या जातीचे उत्पादन हेक्टरी २००-२५० क्विंटल व उशिरा तयार होणा-या जातीचे उत्पादन हेक्टरी २५० ते ३०० क्विंटल पर्यंत होऊ शकते.
1 thought on “potato: बटाटा उत्पादनातून शेतकरी बांधवांनो करा कुटुंबाची आर्थिक उन्नती 2022”